سلب (منطق)سلب، یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای کیفیت قضیه، دالّ بر رفع نسبت ایجابی محمول از موضوع، و رفع اتصال یا انفصال بین مقدم و تالی است. ۱ - کیفیت قضیهسلب و ایجاب، دو طرف کیفیت قضیه‌اند. و هر قضیه‌ای یا سالبه (دارای کیفیت سلب) و یا موجبه (دارای کیفیت ایجاب) است. [۱]
تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۷۱.
[۳]
ابن رشد، محمد بن احمد، تلخیص کتاب العبارة، ص۶۹.
[۴]
شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۵۴.
[۵]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۵۲.
[۶]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۷۵.
۲ - سلب در قضایاسلب در قضیه حملیه، رفع نسبت ایجابی محمول از موضوع است؛ مثل: «بعضی انسان‌ها عالم نیستند» و در قضیه شرطیه متصله، اتصال و پیوستگی میان مقدّم و تالی را نفی می‌کند؛ مثل: «چنین نیست که اگر کسی غذای زیاد بخورد سلامتی به دست می‌آورد» و در شرطیه منفصله، عناد و جدایی میان مقدّم و تالی را نفی می‌کند؛ مثل: «چنین نیست که مثلث یا قائم الزاویه است یا متساوی الساقین». سلب، بعد از تصور ایجاب حاصل شده است، زیرا معنای سلب در قضیه، حکم به عدم وجود محمول برای موضوع، یعنی عدم مضاف است نه عدم مطلق و تا وجود چیزی برای چیزی تصور نشود عدم آن قابل تصور نیست. [۱۲]
ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۹۰.
[۱۴]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۸۴.
۳ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • خوانساری، محمد، منطق صوری. • شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق). • ابن رشد، محمد بن احمد، تلخیص کتاب العبارة. • ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق. • تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق. • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة. • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین. • مظفر، محمدرضا، المنطق. • حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. • مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه. ۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «سلب»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۱۷. |